COVID-19 SONRASI DİŞ HEKİMLİĞİ 2

Dünyada olduğu gibi Ülkemizde de Covid-19 Pandemi süreci devam ediyor. Ülkemiz Diş Hekimliği de bulundukları hizmet yapılarının hijyen ve çalışma güvenliğini sağlama açısından alınacak önlemlerini araştırıyor ve tartışıyor.  

Pandemi etkisi ile bugün ve gelecekte de Diş Hekimliği Hastası, Hasta yakını, Diş Hekimi, Yardımcı Sağlık Personeli, İdari Kadrosu olarak yapı içinde bulunan her birey enfeksiyon riski altında olduğu kuşkusuzdur.

Muayenehanelerden Diş Hekimliği Fakültelerine kadar çeşitli ölçek ve işletme açısından farklı olan bu yapılara özgü şu ana kadar Mekanik Tesisat Sistemlerinin Proje, Tasarım ve Uygulamalarına yönelik herhangi bir kriterin resmi mevzuata girmediği ilgililer ve araştırmacılar tarafından pek ala bilinmektedir.

Dolayısı ile bu birimlerin yapılaşma süreçlerinde temin ettikleri Mimari ve Mekanik tasarımları her yapının donanımı, bilinci, araştırma ve maddi gücü nispetinde planlamalara ve uygulamalara yansımaktadır.

Geçmişte özellikle Mimari ve Mekanik açıdan tartışmalı olan bu yapılar bugün karşı karşıya kaldığımız Covid-19 Pandemisi sürecinde ve Diş Hekimliğinin geleceğinin kaygısını yaşayanlarca hijyen ve çalışma güvenliği riski önemli ölçüde hissedilir duruma gelmiştir.

Diş Hekimliği ile ilgili mimari ve mekanik planlamalarında ve uygulamalarındaki mevzuat eksikliği, mevcut tanımların da tartışmalı olduğu, konuyu gündemine alan yetkin mühendisler ve uzmanlarca iyice ortaya çıkarılmaktadır.

Planlama ve Uygulamalardaki Mevzuat sorunu, Terminoloji bozukluğu, Teknik Birimlerin ve Sayısal Değerlerin karmaşası ne yazık ki Mevzuat ve Teknik otorite boşluğu nedeni ile bu günlerde alanlarında önder Akademisyenlerin sosyal medyada gerçekleştirmeye çalıştıkları Covid-19 Pandemisi süreci ve sonrası ile ilgili Diş Hekimliğinde alınması gereken önlemlere yönelik tavsiyelerini sınırlamakta, zaman zamanda hatalı paylaşımlarına neden olabilmektedirler.

Uzun zamana yayılması düşünülen Covid-19 Pandemi Sürecinde yakın vade için ön gördüğüm Acil Eylem Planı.

• Covid-19 Pandemi sürecinde Diş Hekimliği tedavi ve eğitim hizmetlerinin sağlandığı yapılara kılavuzluk edecek genel kapsamlı Risk analizinin yetkin uzmanlarca ele alınması ve tanımlanması.
• Bu konuda her yapının kendi birimine özgün Covid-19 Risk analizinin çıkarılması.
• Özellikle büyük ölçekli birimler kendi risk analizi sonrası, ilgili yapının belirlediği İdari, Teknik ve Bilim kurulu uzmanlarınca teknik ve işletme raporlarının çıkarılması.
• Mevcut yapılarda kaçınılmaz olan teknik alt yapı iyileştirmelerinin sağlanması.
• Rapor kapsamında her ölçekte ve işlevsellikteki birimin işletme koşulları yeniden planlanmalı.
• Yeni planlama doğrultusunda birim içinde ilgili personeller ile meslek içi eğitimler gerçekleştirilmeli ve sürdürülebilirliği sağlanmalı.
• Yapını içindeki teknik cihazların ve tesisatlarının performans ve kapasite değerlendirmelerinin yeniden ele alınarak gerektiğinde revize edilmesi ve korumanın yanı sıra hijyen esaslı periyodik bakımları yeniden planlanmalı, bakımlar nitelikli olarak uygulanmalı ve belgelenmeli.
• Sterilizasyon ve Dezenfeksiyon sistemleri, cihazları, kapasiteleri ve çevrimi yeniden tanımlanmalı, Sterilizatörlerde test ve kalibrasyonları gerçekleştirilmeli, işlemler belgelenmeli.
• Su, Tıbbi Katı ve Sıvı Atık sistemleri yeniden değerlendirilmeli.
• Yapı ile ilgili hijyen ve çalışma güvenliği açısından gerekli her türlü ölçümlerin periyodik olarak gerçekleştirilmesi ve raporlanması ….

Gibi, Özellikle Hijyen Mekaniği ve Güvenliği konusunda radikal yaklaşımlar oluşturulmalıdır.

Diş Hekimliği hizmetlerinin uygulandığı bu yapıların ortamlarında oluşan Aerosol Riski, öncelikle ele alınması gereken konuların başında gelmektedir. Bu Risk üç farklı açıdan (Ağız içi ve Ağız Dışı Aspirasyon,  Ortam Havalandırma) değerlendirilmeli. Aerosol risklerine karşın Henüz Akışkanlar Mekaniğini, Dinamiği ve Kinematiği konularında yaklaşımlar netleşmeden bu konuda gelişigüzel tavsiyede bulunmak ancak pazara sürülecek olan teknolojilerin gelişigüzel pazarlanmasının önünü açar ki, geçmişte yaşananlar gibi Diş Hekimliği alanı vasıfsız, psikolojik fayda hissi yaratan cihazlar ile dolar ve hatalı yatırımlar sonrası yine bu alanda teknoloji çöplüğü oluşur.

Bu durumda toplum sağlığı esas olup mevzuatın tarafı tüm ilgili kurumlar ve bu işin akademik-uzman kadroları bilimin ve aklın önderliğinde orta ve uzun vadeli çözümlere yönelik gereğini ayrıca yapmalıdır.

İbrahim Belenlioğlu                                            30.05.2020                                        Ankara